Şapka üstüne devrim yapan tek ülkeyiz. Şapka, insanların gerek süslenmek, gerekse da güneşe, yağmura karşı başlarını korumak için kullandıkları bir giyim aracıdır.
Tarihin ilk çağlarından beri insanlar şapka kullanmışlardır. Şapka, başa giyilen veya takılan, pek çok farklı türü olan aksesuar. Başı sıcaktan, soğuktan veya yağıştan korumak amacıyla, dinî bir gereklilik olarak, ya da sadece süs eşyası olarak giyilir. İnsanların binlerce yıldır kullandıkları başlıklar, onları sadece güneş ve yağmurdan koruyan basit bir giyecek ya da aksesuar değil, aynı zamanda sosyal statüleri, dini inançları, politik görüşleri, meslekleri ve milliyetleri hakkında bize bilgi veren anlamlı birer sembol olmuştur.
Sadece kullandığı şapkaları inceleyerek bir toplumun kültürüyle ilgili, deriden dokumaya, yeraltı zenginliklerinden bitki örtüsüne, yaşam biçimlerinden manevi değerlerine kadar pek çok konuda çıkarımda bulunmak mümkündür. “Yaşayan Efsaneler İlk Tek ve Son Ustalar “ kitabında yer alan 45 ustadan birisi olan Mustafa Adak usta ölmek üzere olan şapkacılığın son ustalarından birisi. Şimdi Tokat’a Dair sayfasının değerli okuyucuları için Mustafa Adak ustamı daha yakından tanıyalım ve kendi ağzından dinleyelim hikayesini.
“1976‟da Emirseyit Köyü‟nde doğum. İlkokulu bitirdim. Ortaokulda ustamın yanında çalışmak üzere girdiğim bu iş benim mesleğim oldu. Evliyim, iki çocuğum var. Çocuklarım bana dükkanda yardımcı oluyorlar ama ustalıkları yok. 1989 yılından beri bu işin içindeyim. Terziyim ama şapka ustasıyım. 2009 yılında dükkân açtım. Mesleği yaşatmaya çalışıyorum. Şapkanın ham maddesini İstanbul‟dan getirtiyoruz. Şapkanın kaliteli olması için, kumaş çok önemli. Pamuk, yün, iplik, goblen, tela, bobin ipi, çok çok önemli. Ben komple bir zanaatkârım. 30 yıldır bu işin içindeyim.
Şapkanın yapımında yün ve pamuk kumaşlar daha iyi olur. Kışlıklarda kaşe kumaş kullanıyoruz. Bir şapka 8 ile 10 parçadan oluşuyor.
Tokat‟a has şapkanın özelliği, köşesi yok, 5 parçalı modeldir. Kibardır. Aynı zamanda muhtar şapkası olarak ta adlandırılır. Muhtar; kelime anlamıyla seçkin, davranışlarında özgür olan, mümtaz, beğenilen insan demektir. Muhtar Şapkasının her bir parçası bir değeri temsil eder. Sevgi, merhamet, adalet, ilim, cesaret gibi. Muhtar şapkasının köşeli olmaması yaşamın döngüselliğini simgeler. Başımızın üstünde taşıdığımız Muhtar Şapkası bize her daim insanlığımızı hatırlatır. Şapkanın asıl vatanı Elazığ’dır. Sekiz köşeli kaskettir. Beş köşeli kasket Reşadiye yöresine aittir. Erbaa’da sekiz parçalı kasket daha çok kullanılır. Niksar‟da beş köşeli kullanılır. Köşelileri daha çok eskiler kullanıyor. Dede seksen yaşında sekiz köşeli kullanır. Oğlu atmış yaşındadır, beş parçalı kasketi kullanır.
Genel olarak yöneticilerimizden ustalara, zanaatkârlara sahip çıkılmasını talep ediyoruz. Sigortamızı yatıramıyoruz. Bizlerden ürün alıp gidecekleri yerlere hediye götürebilirler. Ustaların yaptıkları bu kaybolmaya yüz tutmuş zanaatların yeniden canlanması için bir Akademi Sanat Merkezi kurulsun ve bu işe meraklılar gelsin ve sanatı buradan ustalardan öğrensinler. Ustalar garip kalıyor, sahip çıkılsın ve sosyal bir güvencemiz olsun istiyorum. Ben zaten bu işi severek yapıyorum. Çırak yetiştiremiyoruz. Çünkü bu işe talep yok. Gençler sabırlı değil, hemen para istiyorlar.
Bu İşe kültür Bakanlığı el atacak ve bu değerlere sahip çıkılacak. Ustaları küstürmeyeceksiniz. Bu ustaları eğitmen olarak alıp meslek liselerinde usta öğretici olarak kullanabilirsiniz. Bayramlarda seyranlarda huzur evlerini ziyarete giderken oradaki amcalara kasket hediye edilse onlarda çok mutlu olacaklar ve biz de desteklendiğimiz için çok mutlu olacağız.” diyor Mustafa Adak ustam.
-Çırak yetişmiyor.
-Ustalar akademisi kurulsun istiyor. -30yıldır mesleğini icra ediyor. -Muhtar şapkasının son ustası.
Tokat merkezde kuyumcular çarşısının bir arka sokağında ki dükkanında hikayesini dinlediğimiz ustamı çalışırken bırakıyoruz ve işlerinde kolaylıklar dileyerek dükkanından ayrılıyoruz. Bize zaman ayırdığı için çok çok teşekkür eder sadece Bize has olan Muhtar şapkasının üretimini kişisel gayretleriyle ayakta tutmaya çalışan Mustafa Adak ustaya çok çok teşekkür ediyor ve Tokat’a Dair sayfasını takipte kalın diyerek sözü bitiriyorum.
Güzelliklerde buluşmak dileğiyle
Selamlar sevgiler saygılar
Dünya Köylüsü
Sosyolog Yazar
Ayla Bağ
